زخم بستر یا بد سور ((Bedsoreیا زخم فشاری (Pressure sore )ضایعه ای است که در پوست و بافت های زیر پوستی و بر اثر فشار ممتد و طولانی مدت بر پوست ایجاد میشود. زخم بستراغلب در نقاطی از بدن ایجاد میشود که پوست روی یک برجستگی استخوانی قرار گرفته ودر بین آنها عضله ای وجود ندارد مانند پاشنه و بین باسن ها.
زخم بستر بیشتر در کسانی ایجاد میشوند که مجبورند برای مدت طولانی در یک وضعیت ثابت بخوابند و توانایی تغییر وضعیت خود در بستر را ندارند. این بیماری ازعوارض شناخته شده و مهم بعضی شکستگی ها است. بد سور بسرعت ایجاد میشود و درمان آن مشکل است.
علائم زخم بستر
تشکیل زخم بستر از چهار مرحله میگذرد. در مراحل اول شدت آن کم بوده و در مراحل بعدی شدت آن بیشتر میشود. این مراحل بترتیب عبارتند از:
مرحله اول
- پوست سالم است
- در کسانی که رنگ پوستشان روشن است پوست قرمز شده و وقتی با انگشت به آن فشار میاوریم سریع سفید نمیشود.
- پوست ممکن است دردناک، سفت، نرمتر از معمول، سردتر یا گرم تر از معمول شود.
مرحله دوم
- لایه رویی پوست ( اپیدرم) از بین میرود
- یک زخم کمی فرو رفته به رنگ صورتی یا قرمز در محل تشکیل میشود.
- ممکن است در محل تاول تشکیل شود.
مرحله سوم
- چربی زیر پوست نمایان میشود
- زخم گود میشود
- ته زخم بافت مرده زرد رنگی هست.
- آسیب ممکن است به زیر پوست سالم هم نقب بزند
مرحله چهارم
- عضله، تاندون یا استخوان نمایان میشود
- کف زخم بافت مرده خشکیده هست
- آسیب وسعت یافته و به زیر پوست به ظاهر سالم هم گسترش یافته است.
محل تشکیل زخم بستر
در کسانی که مدت زیادی در بستر در حالت درازکش به پشت قرار گرفته اند زخم بستر بیشتر در نواحی زیر دیده میشود
- پشت سر
- پشت استخوان های کتف
- پشت استخوان خاجی درست بین دو برجستگی باسن
- پشت پاشنه
در کسانی که مدت زیادی در حالت درازکش به شانه قرار گرفته اند زخم بستر ممکن است در نواحی زیر دیده شود
- کناره های سر
- گوشه لاله گوش
- روی برجستگی کناری لگن ( تروکانتر بزرگ)
- روی برجستگی کناری زانو ( پوست روی سر استخوان نازک نی)
- روی پوست قوزک خارجی
محل های تشکیل زخم فشاری
در کسانی که مدت زیادی در ویلچر مینشینند زخم بستر میتواند در محل های زیر تشکیل شود
- پشت استخوان خاجی درست بین دو برجستگی باسن یا روی برجستگی باسن
- پشت استخوان های کتف یا ستون مهره
- پوست روی ساعد یا ران در جاییکه روی صندلی تکیه میدهند
در هر کسی که مدت زیادی در بستر میخوابد یا در ویلچر مینشیند و نمیتواند وضعیت خود را بطور مرتب عوض کرده و خود را جابجا کند، جرئی از مراقبت روزانه وی، بررسی مکرر پوست نواحی ذکر شده برای دیدن علائم احتمالی تشکیل زخم بستر است. به محض دیدن علائم ذکر شده باید با پزشک تماس گرفت.
علت زخم بستر
علت زخم فشاری اینست که به علت فشرده شدن ممتد پوست بین برجستگی استخوانی زیرین از یک طرف و سطح بستر از طرف دیگر مویرگ های تغذیه کننده پوست مسدود میشوند. تا وقتی فشار برقرار است این مویرگ ها بسته میمانند.
در یک انسان سالم، فرد در هنگام خواب بطور غیر ارادی مرتبا وضعیت خود را عوض میکند و به این ترتیب محل هایی از پوست را که زیر فشار قرار میگیرند را مرتبا تغییر میدهد و به این ترتیب اجازه میدهد که بطور نوبتی به همه قسمت های پوست زیر بدن خون برسد. در یک فرد بیمار اما این مکانیسم خوب کار نمیکند. بیمار مدت های طولانی در یک وضعیت ثابت دراز میکشد. نتیجه آنست که پوست قسمتی که مدت طولانی بدون جریان خون مانده است قطع شده و آن قسمت از پوست میمیرد.
مکانیسم دیگر اینست که در حین مراقبت از یک بیمار در بسیاری اوقات فرد مراقب، بیمار را به روی بستر یا ملحفه میکشد. این کشیده شدن پوست بخصوص اگر کمی هم مرطوب باشد موجب اصطکاک زیاد بین پوست و سطح زیرین شده و به پوست آسیب میزند.
گاهی هم بر اثر نیروهایی که در دو جهت مختلف به پوست و استخوان وارد میشوند آسیب ایجاد میشود. بطور مثال بیماری که در روی تخت خوابیده اگر پشت تخت در زیر سر بیمار بالاتر باشد بیمار به سمت پایین تخت سر میخورد. در این حال پوست زیر باسن به علت اصطکاک با ملحفه ثابت مانده ولی استخوان خاجی و دنبالچه به علت وزن بیمار به سمت پایین تخت حرکت میکنند. این مکانیسم موجب کشیده شدن عروق زیر پوستی و آسیب به خونرسانی پوست میشود.
چه عواملی ریسک تشکیل زخم بستر را در یک فرد بیشتر میکنند
در هر کسی که زیاد حرکت نمیکند و نمیتواند به راحتی وضعیت خود را تغییر دهد ممکن است زخم بستر ایجاد شود.
این بیحرکتی ممکن است به علل زیر ایجاد شود:
- ضعف
- فلجی
- بیماری یا آسیبی که بیمار را مجبور میکند مدت زیادی دراز بکشد و بیمار به علت درد زیاد قادر به جابجا کردن خود نیست
- کما یا کاهش سطح احساس درد مثلا بر اثر مصرف زیاد داروهای ضد درد
علل دیگری مانند سن ،کاهش حس لامسه ،کاهش وزن ، تغذیه نامناسب، عدم کنترل ادرار و مدفوع ، اختلال جریان خون و…که میتوانند احتمال ایجاد زخم بستر را افزایش دهند.
عوارض زخم بستر چیست
بعد از تشکیل زخم بستر پس از مدتی عوارضی ایجاد میشود که مهمترین آنها عفونت پوست، عفونت استخوان و مفصل ، عفونت خون که در نهایت موجب عفونت سراسری در بدن و مرگ بیمار شوند.
زخم بستر چگونه درمان میشود
زخم های بستر که در مراحل یک یا دو باشند با درمان مناسب میتوانند در عرض چند هفته بهبود یابند. درمان مراحل سوم و چهارم مشکل تر است.اولین قدم در درمان زخم بستر صرفنظر از اینکه در چه مرحله ای باشد حذف فشار ممتدی است که موجب تشکیل زخم شده است. برای رسیدن به این هدف باید اقدامات زیر را انجام داد.بیمار با زخم بستر باید مرتبا تغییر وضعیت داده شده و همچنین در وضعیت مناسب قرار گیرد. کسی که در روی صندلی چرخدار مینشیند باید هر 15 دقیقه وکسی که دراز کشیده است باید هر یک ساعت یک بار وضعیت خود را عوض کند.
نحوه پیشگیری از زخم بستر
پیشگیری از ایجاد زخم بستر آسانتر و موثرتر از درمان آن است.
موثر ترین روش در پیشگیری از ایجاد زخم بستر تغییر وضعیت دادن مکرر بیمار است. این تغییر وضعیت دادن باید بصورت مکرر و مرتب باشد، در حین تغییر وضعیت باید سعی کرد به پوست کشش و آسیبی وارد نشود و باید بدن را در وضعیت هایی قرار داد تا قسمت هایی که بیشتر در معرض زخم بستر هستند تحت فشار کمتری قرار گیرند. پوست باید مرتبا تمیزشود. مرتبا دیده شود تا مبادا زخمی ایجاد شده و از نظر دور بماند. وضعیت تغذیه بیمار هم باید خوب باشد.
در تغییر وضعیت مکرر در ویلچر باید به نکات زیر توجه کرد
بیماری که از ویلچر استفاده میکند باید هر 15 دقیقه خودش و هر یک ساعت با کمک دیگری وضعیت خود در ویلچر را تغییر دهد.اگر اندام های فوقانی بیمار به اندازه کافی قوی است باید مرتبا باکمک دست های خود و دستگیره های ویلچر کل بدن خود را از ویلچر بلند کند.بعضی انواع ویلچر میتوانند فشار را در قسمت های خاصی از بدن بهترتوزیع کنند و احتمال ایجاد زخم بستر را کاهش دهند.بعضی انواع بالشتک که با آب، فوم، ژل یا هوا پر میشوند میتوانند به توزیع بهتر فشار کمک کنند.
استفاده از تشک های مواج که فشار را در نقاط مختلف پوست مرتبا تغییر میدهند نقش بسیار مهمی را در بهبود وضعیت بیمار ایفا میکنند که استفاده مناسب از آن میتواند مانع ایجاد زخم بستر شود
“شرکت بردیا طب مفتخر است به عنوان تنها تولید کننده بومی تشک مواج سلولی با آشنایی کامل به بیماری زخم بستر به جهت بهبود وضعیت بیماران و راحتی هر چه بیشتر آنها با متدی کاملا استاندارد با مجوز رسمی تولید از اداره کل تجهیزات پزشکی در این عرصه پر افتخار قدم بگذارد.”
از اینکه برای آشنایی بیشتر با این محصول در ادامه با ما همراه هستید پیشاپیش سپاسگزاریم .
